Биэнсийэҕэ тахсыар диэри улуустааҕы ЗАГС отделыгар үлэлии сылдьыбыт Аксинья Романовнаҕа дьахтар сэбиэтигэр, дьиэ кэргэн салаатыгар үлэлиир дьүөгэлэрэ штат толкуйдаан үлэ булан биэрдилэр. “Саргы” кулууп - улуус дьахталларын уйулҕаларын сааһылыыр, кистэлэҥнэрин кэпсиир сирдэрэ. Аксинья Романовна идэтинэн педагог, уйулҕа үөрэҕэ суох. Ол эрээри кини түс-бас олохтооҕо, кэргэннээҕэ, 4 оҕолоох үтүө-мааны ыал ийэтэ буолара эмиэ бу үлэҕэ саамай сөптөөҕүнэн ааҕыллыбыта. Аксиньялаах улахан уоллара Виталий физкультура учуутала үөрэҕин да бутэрдэр идэтинэн үлэлээбэккэ, милииссийэҕэ үлэлээн эрэр. Улахан кыыс Алёна аны сайын оҕолонуохтаах, уу баһар массыынаҕа суоппардыыр кэргэнэ Эдик дьиэтигэр үксүн хойутаан кэлэн хомотор. Кыра уоллара куоракка баар Рома сороҕор суотабайын арааран кэбиһэн сибээстэн тахсара туспа санааҕа-онооҕо тэбэр. Оскуоланы бүтэрээри сылдьар кыра кыыс Туйаара дискотекаттан хойутаатаҕына, дьиэ иһигэр аны эбэлэрэ, Аксинья хотуна Нина Яковлевна тэбис-тэҥҥэ айманар. Кэргэнэ Семен Никитич, ис-иһиттэн холку, аҕыйах саҥалаах буолан, Аксиньята оҕолорун тустарыгар айманарын көрөн, оргууй буойан көрөр. Сэмэн үлэтиттэн, оскуолаттан, уурайыаҕыттан саас, сайын тутууга улэлиир. Онон кыһын кини дьиэҕэ таах олорор.
Виталийдаах Алевтина төрдүс сылын олордоллор да, оҕолоро суох. Алевтина оҕо иитэ ылыахха диирин Виталий истиэн да баҕарбат. Оскуолаҕа Алевтина биир идэлээхтэрэ бары оҕолоохтор. Алевтина кэнникинэн кэргэнин дьонугар буруйдаах курдук сананар буолла.
Алена Эдиктыын ыал буолбуттара сыл да буола илик, өрө-таҥнары саҥарсаллара элбээн барда. Эдик үлэтиттэн наар хойут, түүн үөһүгэр кэлэр идэлээх. Саатар оҕо күүтэбит диэн туох эрэ эппиэтинэс үөскээбэтиттэн Алена олус дьиктиргии саныыр.
“Саргы” кулуупка дьахталлар санааларын чэпчэтээри, сүбэлэһээри сылдьаллара аҕыйаҕа суох. Хас биирдии кыһалҕалаах кэлбит дьахтары Аксинья хайаан да болҕойон истэн, уоскутан ыытар. Кыһалҕалара да араас: ким эрэ кэргэнэ атын дьахтарга иирэн барбыт, эбэтэр арыгылыырын тулуйа сатыыр, дьиэ иһигэр өйдөспөккө ар-бур дэһии. Дьахтар сэбиэтэ үлэ саҥа форматын быһыытынан күүскэ ылсыбыта көстөр, син тохтоло суох кэлэн иһэллэр. Элбэх нэһилиэктэрдээх улахан улуус буолан кыһалҕалаахтар да аҕыйаҕа суохтар.
Аксинья 30 сыл бу дойдуга кийиит буолан кэлиэҕиттэн күн бүгүнүгэр диэри эдьиийдии-балыстыы кэриэтэ буолбут Римма уонна Вера диэн дьүөгэлэрдээх. Кинилэр эмиэ атын дойду кыргыттара манна олохсуйан олороллор. Биирдэ эмит бэйэ-бэйэлэрин ахтыһан көрсөллөр. Бу сырыыга оскуолаҕа урут бииргэ үлэлээбит Риммата сонуннаах буолан биэрдэ. Урут хаайыыга олоро сылдьыбыт киһини кытта булсан холбоһоору сылдьаллар эбит.
Аксинья биирдэ дьиэтигэр кэлбитэ арай кыһыл оҕолоох эдэр кыыс кэлэн олорор эбит. Инга диэн кинилэр уолларыттан кыыстанан, олорор сирэ суох буолан, оҕотун туппутунан айаннаан кэлбит. Биир ыйдаах кыыстарын аата Саргычок диэн үкчү Аксинья үлэлиир кулуубун курдук биир ааттаах буолан биэрдэ. Аксиньялаах Сэмэн сүбэлэһэн баран төлөпүөнүнэн уолларын куораттан ыҥыттаран ыллылар.
Аксинья Ромата дьиэтигэр төннөн, өссө соһуччу да буоллар, кэргэннэнэн, оҕолонон санаата чэпчээн сылдьар. Рома мэктиэтигэр өйдүүн-санаалыын, тыллыын-өстүүн уларыйбыт. Аҕа буолбута учугэй эрэ өттүнэн дьайбыта чахчы көстөр. Өссө улуус дьаһалтатыгар юриһынан үлэлии киирдэ. Оттон Виталий оҕону иитэ ыларга сөбүлэһэрин истэн Алевтина олус дьоллонно. Аксинья дьүөгэтэ Вера Алексеевна педиатр буолан доруобай оҕо булан биэрэр түбүгэр түстэ.
Сэмэн Туйааратын кытта куораттаабыттарыгар Алевтина олох да иэдэйиэҕин хата кыыһа Алена оҕолонон аралдьыйда. Ол эрээри Алена кэргэнэ Эдик кыратык да көмөлөспөт. Дьиэтигэр хойутаабытын курдук хойут кэлэр, арыгылыыр, күүлэйдиир. Туйааралара медицинскэйгэ киирбитигэр бары да үөрдүлэр, аҕалаах кыыс куортамнаан олорор дьиэлэрэ университеттан субу турар диэн биллэрдилэр. Сэмэн саамай улэлээх учаастакка биригэдьиирдиир, онно базаҕа хоно сылдьан улэлиир буолбут. Биирдэ эмит кыыһыгар кэлэн суунан-тараанан барар. Дьиэтин-уотун, кэргэнин ахтан аҕай сылдьар. Саҥа дьылга Туйааратынаан дойдуларыгар бара сылдьыахтаахтарын суһал сакаас баар диэн ыыппат буоллулар, үлэ арыый аҕыйаатаҕына отгул биэриэхпит диэн уҕарыттылар. Ону истэн Аксинья, оҕолор да хомойон хааллылар. Хайыахтарай, аҕалара суох оҕолор бары Аксиньялаахха кэлэн Саҥа дьылы көрүстүлэр. Аксинья кэтэһэн көрдө да, Сэмэн төлөпүөннээбэтэ.
Виталийдаах Алевтина Вера Алексеевна көмөтүнэн төрүүр дьиэттэн ийэтэ суох хаалбыт эһээхэй оҕолоннулар. Оҕолорун Мичил Обутов диэн ааттаатылар.
Сэмэн Туйааркатыгар хонон баран сана ылбыт объектарыгар төннөн истэҕинэ уолаттар саба түһэн кырбаатылар, суотабайын, кумааһынньыгын халаатылар. Кууллаах малы быраҕар курдук дьиэ аннын диэки төкүнүтэн кэбистилэр. Сэмэн манна сытан тоҥон өлүөм диэн тураары өндөҥөлүү сатыы сытта. Хата кини дьолугар биир дьахтар түбэһэ кэлэн абыраата. Ньургуйаана Степановна такси сакаастаан травпууҥҥа илдьэн төбөтүн снимоктатыах буолан дьиэтигэр илдьэ барда.
Аксинья Романовна үлэтигэр араас кыһалҕалаах дьон күннэтэ кэлэ тураллар. Сибээһэ суох сиргэ бараары туран эрийиэхтээх этэ диэн Сэмэнин кытта кыайан кэпсэппэккэ олус долгуйда. Сэмэн ийэтэ Нина Яковлевна уолун кытта сибээс суоҕун алҕас истиэҕиттэн эмиэ сүгүн сыппат да, олорбот да буолла.
Сэмэн аанньал буолбут Ньургуйаана Степановнатыгар үстэ хонно. Ол тухары дьонугар туох да диэн биллэрбэккэ олорон баран, бу сарсыарда дьиэтээҕи төлөпүөнтэн эрийдэ. Куттаныахтара диэн ыраах обьекка сырыттым диэн сымыйалыырыгар тиийдэ. Ньургуйаана Степановна ханнык эрэ улахан тэрилтэҕэ экономист эбит. Сааһын тухары ыал буола илигин туһунан быктаран аһарбыта. Араас маас, эмп-томп булан эмтээн абыраата. Сэмэн сирэйэ-xapaҕa көнө түстэҕинэ, махталы кытта бара охсуо этэ.
Ньургуйаана түүн аанньа утуйбата. Семен Никитич кини суос соҕотох таптаабыт киһитин Максимы санатта. Максим эдэр сааһыгар балыктыы сылдьан ууга түһэн өлбүтэ. Ньургуйааана бу күннэргэ туох да төрүөтэ суох сүргэтэ көтөҕүллэн сырытта. Сэмэн киниттэн аҕыйах хонон бараары гыммытын ыыппата.
Сэмэн үлэтигэр тахсыбыта уонча хонон эрэр. Ньургуйаана хаста да чэйдэтэ ыҥырбытын аккаастанна. Биирдэ оптовайга бородуукталыырыгар көмөлөһүннэрэн маҕаһыыҥҥа турдахтарына Сэмэн биир дойдулааҕа дьахтары көрсө биэрдилэр.
Сэмэн, Аксиньятын кытта кэпсэтэн баран, санаата түһэн хаалла. Алёна кэргэниттэн арахсан эрэр эбит. Киһитэ кыыһырсан баран көһөн хаалбыт. Онон Ромкалаах, Алёнаҕа доҕор буолан көһөн эрэллэр эбит. Биирдэ Сэмэн Ньургуйаана эрийбитигэр дьиэтигэр ыҥырда. Туйаарата үөрэҕиттэн киэһэ хойут кэлиэхтээх этэ. Ньургуйаана ас астыы сырыттаҕына, Туйаара кэлэн айманан иккиэннэрин үүрэн ыытта. Сэмэн буруйа суоҕун этээри гынарын кыыһа олох истибэтэ.
Аксинья кэргэнигэр наһаа да эрэнэр, итэҕэйэр этэ. Ону баара кыыһа куораттан аны үөрэммэппин диэн тиийэн кэллэ. Аҕата дьиэтигэр дьахтары аҕалбытын кэпсээн дьонун дэлби аймаата. Онон бары да соһуйан, уолуйан хааллылар. Аксинья күүтуллүбэтэх таҥнарыыны сэрэйэн көрөн, ытыыр-соҥуур сүрэҕэ күүтэртэн сылайыа суох курдук. Түннүгэр кэлэн син- биир Сэмэнин кэтэһэр. Арай көрбүтэ, Сэмэн суумка тутуурдаах бу иһэр эбит...

Галина Нельбисова бу сэһэнигэр “Саргы”уйулҕа кулуубун улэһитэ Аксинья Обутова араас кыһалҕаҕа түбэспит дьахталлар санааларын истэр, сүбэ-ама биэрэр, ис сүрэҕиттэн көмөлөһөр. Итини таһынан кини бэйэтин дьиэтигэр-уотугар оҕолорун, чугас дьонун кыһалҕаларын быһаарсар.

Кинигэ ис хоһоонун кылгастык кэпсээтэ ведущай библиограф Илларионова Саргылана СӨ Национальнай библиотеката. Оҕо ааҕар киинэ